Ο Μαγικός Αυλός του Μότσαρτ στην Εθνική Λυρική Σκηνή

Με την ευκαιρία του ανεβάσματος της όπερας "Ο Μαγικός Αυλός" του Mozart από την Εθνική Λυρική Σκηνή που διαβάσαμε στην Καθημερινή, πρέπει να κάνουμε κι εμείς μια αναφορά στον μέγα μουσικό και το συγκεκριμένο έργο, όχι ως ειδήμονες, άλλα ως θαυμαστές και λάτρεις του, τιμής κι αγάπης ένεκεν.


Ένα από τα αριστουργήματα της μουσικής του Μότσαρτ, είναι η όπερα Μαγικός Αυλός (The Magic Flute) (Die Zauberflöte), την οποία συνέθεσε τον τελευταίο χρόνο της ζωής του. Είναι μια μεγάλη όπερα σε δύο πράξεις που αποτελείται από μουσικά μέρη και πεζούς διαλόγους και βασίζεται σε κείμενο λιμπρέττο του Εμάνουελ Σίκανεντερ στα γερμανικά.

Ενώ η ποιότητα και μοναδικότητα της μουσικής που παρήγαγε η ιδιοφυΐα του Μότσαρτ είναι πανθομολογούμενη και αδιαμφισβήτητη, το λιμπρέτο έχει δεχθεί διάφορες κριτικές, τόσο ως προς την συνεκτικότητά του, όσο και ως προς την πατρότητα και τις πηγές του. Οι κριτικές αυτές βρίσκονται σε προφανή σχέση με την βασίμως ισχυρή άποψη πως κυριότερη πηγή για τη σύνθεσή του υπήρξε το τεκτονικό τελετουργικό, όχι μόνο ιδωμένο στην τυπική του έκφραση, αλλά μέσα από τον ευρύτερο συμβολισμό του.

Κεντρικό θέμα της όπερας είναι η αγάπη για την ανθρωπότητα. Σε κάθε σκηνή συμβολικά αναδύεται η μάχη του καλού ενάντια στο κακό, η νίκη της αλήθειας ενάντια στο ψέμα και τη συκοφαντία, η διαρκής αναζήτηση της αρετής, η δύναμη της αγάπης, το μεγαλείο της συγχώρεσης. Η ελευθερία, η ισότητα και η αδελφοσύνη ανάγονται ως θεμελιώδεις αξίες της ζωής των πρωταγωνιστών, αλλά και όλης της ανθρωπότητας.

Ο Μαγικός Αυλός εκτός από την ανεπανάληπτη μουσική, προσφέρει θέαμα κυρίως μέσα από τους χαρακτήρες που πλαισιώνουν το έργο όπως ο Ταμίνο, η Παμίνα, ο Ζαράστρο, η Βασίλισσα της Νύχτας, οι Νεράιδες, ο Παπαγκένο. Αυτό το παραμυθένιο κλίμα του Μαγικού Αυλού δίνει την ευκαιρία να δημιουργηθούν φαντασμαγορικά θεατρικά σκηνικά και κουστούμια.



Η όπερα αυτή συναρπάζει το κοινό επί δύο αιώνες και πρωτοπαρουσιάστηκε στο Θέατρο του Βήντεν, στα περίχωρα της Βιέννης, στις 30 Σεπτεμβρίου 1791. Ο Μότσαρτ πέθανε μόλις μερικές εβδομάδες μετά την πρεμιέρα στις 5 Δεκεμβρίου 1791.

Τον Μαγικό Αυλό θα παρουσιάσει τώρα η Εθνική Λυρική Σκηνή σε μουσική διεύθυνση Μύρων Μιχαηλίδη και Μίλτου Λογιάδη και σε σκηνοθεσία Αρνώ Μπερνάρ, για δέκα μοναδικές παραστάσεις από το Σάββατο 4 Δεκεμβρίου. Τα σκηνικά και τα κουστούμια επιμελείται ο Μπρούνο Σβενγκλ, τον φωτισμό ο Γκουίντο Πέτσολντ ενώ τη χορωδία διευθύνει ο Νίκος Βασιλείου.

Στην ιστοσελίδα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μπορείτε να δείτε τις παραστάσεις και να αγοράσετε εισιτήρια online, αλλά δυστυχώς οι τιμές είναι τσιμπημένες (σώζονται μόνον οι νέοι της τελευταίας στιγμής).






Ο Αλβέρτος τα είπε όλα σε μόνο λίγες λέξεις :

Δεν μπορούμε να απελπιζόμαστε για την ανθρωπότητα, γνωρίζοντας ότι ο Μότσαρτ ήταν άνθρωπος.
Albert Einstein

Η πλοκή του Μαγικού Αυλού είναι εξαιρετικά σύνθετη, ο δε συμβολισμός και οι δραματικές αντιθέσεις των χαρακτήρων του έργου, χρήζουν κανονικά επίπονης ανάλυσης. Όμως, ειδικά και για τον τρόπο που η μουσική τους αποδίδει, δύο είναι οι βασικοί χαρακτήρες, που κατά τους περισσότερους, έχουν και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον αλλά και διαχρονικότητα. Ο Παπαγκένο και η Βασίλισσα της Νύχτας. Γι' αυτό και επιλέξαμε μερικά από πιο χαρακτηριστικά και αγαπημένα αποσπάσματα της όπερας με ερμηνείες διαφορετικών καλλιτεχνών από το YouTube:

• Η άρια του Παπαγκένο Der Vogelfänger bin ich ja (Ο κυνηγός πουλιών είμαι εγώ) με την οποία πρωτοεμφανίζεται στον θεατή. Ο Παπαγκένο έχει έναν χαρακτήρα απλό, ανάλαφρο, ανέμελο, λίγο αφελή, λίγο ψευτάκο, εύθυμο, σε μόνιμη αναζήτηση του ιδανικού έρωτα. Είναι αντιπροσωπευτικός ενός χαρακτήρα με τον οποίο ο καθε απλός άνθρωπος μπορεί να ταυτιστεί. Ο Μότσαρτ τον αποδίδει μουσικά κατά ιδανικό τρόπο δημιουργώντας ένα τραγουδιστό, απλό, επαναλαμβανόμενο, μελωδικό, μουσικό σκοπό YouTube - Manfred Hemm - Der Vogelfänger bin ich ja

• Στο άλλο άκρο του δραματικού φάσματος, η άρια της Βασίλισσας της Νύχτας Der Hölle Rache (Η εκδίκηση της κόλασης). Μια γυναίκα έξυπνη, φιλόδοξη, αδίστακτη, με πάθος και άνευ ηθικών φραγμών. Η άρια αποδίδει ένα εκδικητικό παραλήρημα, όπου η βασίλισσα της νύχτας δίνει στα χέρια της κόρης της Παμίνα ένα μαχαίρι και την διατάζει να σκοτώσει τον Ζαράστρο, αντίπαλο της βασίλισσας, καθώς η ίδια ορκίζεται να καταραστεί την Παμίνα αν εκείνη δεν υπακούσει. Μια τελείως διαφορετική, εξόχως σύνθετη μουσική για έναν πιό σύνθετο και πολυπλοκότερο χαρακτήρα, με άλλο πάθος αλλά και ενδιαφέρον, σε σχέση με τον Παπαγκένο. YouTube - Erika Miklosa as Queen of the Night "Der Hölle Rache"

• Λίγο πριν αυτοκτονήσει ο Παπαγκένο, έχοντας χάσει την ελπίδα του να κερδίσει την Παπαγκένα, τρία παιδιά πνεύματα τον προτρέπουν να χρησιμοποιήσει τα μαγικά κουδουνάκια του για να την καλέσει. Η Παπαγκένα εμφανίζεται και το ευτυχισμένο ζευγάρι ενώνεται, τραγουδώντας σε ντουέτο: "Pa … pa … pa ..."  YouTube - Cecilia Bartoli & Bryn Terfel - Pa-pa-pa-pa

Αξιόλογη μπορεί να θεωρηθεί και η μοντέρνα μεταφορά του έργου πρόσφατα στην κινηματογραφική οθόνη, από τον Kenneth Branagh The Magic Flute (2006), ενώ δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο ότι και ο Ingmar Bergman έδωσε παλαιότερα την δική του πινελιά Trollflöjten (1975).

Η βιβλιογραφία και οι πηγές στο διαδίκτυο είναι ανεξάντλητες, αλλά πέραν της wikipedia, ως καλά σημεία εκκίνησης, είναι η σελίδα Μαγικός Αυλός: Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη και επίσης αξιοπρόσεκτο υλικό για τον Μότσαρτ μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του Στ.Φραγκόπουλου http://sfrang.com/selides/Mozart/Index.htm